بهینه سازی مسئله دریافت و تحویل محموله های پستی بین مراکز توسط وسایل نقلیه ظرفیت دار با استفاده از الگوریتم های فرا ابتکاری

حمل و نقل و سیستم­های لجستیکی کارآمد، نقش مهمی در توسعه اقتصادی جامعه ایفا می­کند. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از کالاهای ما از طریق پست و توسط حمل و نقل جاده­ای انجام می­شود. افزایش وسایل نقلیه در حال حرکت در جاده­های ما باعث افزایش هزینه، سر و صدا، آلودگی و حوادث می­شود. برنامه­ریزی و مدیریت حمل و نقل، با استفاده از روش­های بهینه­سازی می­تواند باعث کاهش این اثرات و بهبود خدمات به مشتریان و رضایت هر چه بیشتر آنها شود. مسئله همزمانی دریافت و تحویل محموله­های پستی در هر مرکز و همچنین زمان تحویل این محموله­ها از اهمیت خاصی برخوردار است. مسئله برنامه­ریزی برای محموله­های پستی نوع ویژه­ای از مسئله دریافت و تحویل کالا با پنجره زمانی[1] می­باشد که آن نیز نوع مهمی از مسئله مسیریابی وسایل نقلیه[2] VRP به شمار می­آید. هدف این تحقیق برنامه ریزی وبهینه سازی روند جابجایی مجموعه­ای از محموله­های پستی هستند که در مکان­ها و زمان­های مشخصی بایستی دریافت و تحویل گردند. ضمن لحاظ نمودن حجم محموله ها و ظرفیت خودروها بایستی هم طول و هم زمان سفرها و هم تعداد خودروها کمینه گردند. از طرفی همانطور که می­دانیم روش­های بهینه­سازی سنتی متداول به دلیل مواجه شدن با پیچیدگی­های مسئله در فضاهای جستجوی بزرگ اغلب به بهینه­های محلی همگرا می­شوند. به همین دلیل در این تحقیق برای حل این مسئله از الگوریتم­های فراابتکاری کلونی زنبور عسل و ژنتیک استفاده شده است. مسئله بهینه سازی مورد نظر و شرایط خاص آن و توابع بهینگی و قیود بهینه سازی در قالب اجرای دو الگوریتم مدل سازی گردیدند. که در این الگوریتم­ها با تعریف همسایگی مناسب و به کارگیری عملگرهای جهش و تقاطع ابتکاری شرایط حل مسئله بهتر شده است. در نهایت توانایی الگوریتم­ها از نظر دقت، سرعت همگرایی و شرط تکرارپذیری مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان دهنده عملکرد بهتر الگوریتم زنبور نسبت به ژنتیک می­باشند. براساس نتایج بدست آمده در هر بار اجرا، الگوریتم ژنتیک و زنبور به ترتیب 84 و 93 درصد امکان رسیدن به بهترین جواب را دارند.   1 Pick up and delivery problem with time windows (PDPTW) 2 Vehicle routing problem